Οι φυσιολογικές ανάγκες που εξυπηρετεί ο λήθαργος σπόρων και τα οφέλη που προσφέρει
Μετά από πολλά στάδια εξέλιξης, τα φυτά μοιάζουν να υιοθετούν τη φυσιολογική λειτουργία του ληθάργου σπόρων. Η σημασία αυτής της λειτουργίας είναι μεγάλη και δεν αφορά ένα ή λίγα χαρακτηριστικά. Ανάλογα με το πώς, που, πότε εμφανίζεται λήθαργος σπόρων σε ένα φυτικό είδος, διαμορφώνεται και ένα είδος στρατηγικής επιβίωσης και διαμόρφωσης πλεονεκτημάτων. Από την οικολογία γνωρίζουμε πως επιβιώνει ο πιο προσαρμοσμένος, ευέλικτος και ισχυρός. Σε αυτή την πορεία μεγάλο ρόλο παίζει και ο λήθαργος σπόρων, που δίνει στα φυτά δυνατότητες προσαρμογής κι ευελιξίας απέναντι στα διάφορα φυσικά περιβάλλοντα.
Η δεύτερη ανάγκη που εξυπηρετείται είναι ο συγχρονισμός με τις εποχές. Οι σπόροι ενός είδους σε μια καθορισμένη περιοχή βλαστάνουν συγκεκριμένη ευνοϊκή περίοδο. Αυτό σαν αποτέλεσμα μειώνει σημαντικά το ποσοστό των σπόρων που αλλιώς θα βλάσταναν σε λάθος εποχή και με πολλές πιθανότητες να καταστραφεί γρήγορα το φυτάριο. Επίσης, τα φυτά που θα φυτρώσουν την ίδια εποχή, αναμένεται και να ανθίσουν μαζί, οπότε ευνοείται η παραγωγή πολλαπλασια-στικού υλικού. Ένα άλλο πλεονέκτημα που δημιουργείται είναι η διεύρυνση του τοπικού και χρονικού εύρους βλάστησης των σπόρων που αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιβίωσης του είδους. Ιδιαίτερα σε μερικά είδα (όπως τις οικογένειες Compositae και Chenopodiaceae) εμφανίζεται μια ιδιότητα, όπου οι σπόροι ενός φυτού ομαδοποιούνται ανά κλαδί, ανά φρούτο ή κατά κάποιο άλλο τρόπο, και έχουν σταδιακά βαθύτερο λήθαργο. Εκεί αναμένεται ο πρώτος σπόρος να διακόψει νωρίς το λήθαργό του και σταδιακά που αργά ως τον τελευταίο. Δίνεται η δυνατότητα στους σπόρους του ίδιου φυτού να βλαστήσουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και άρα υπό διαφορετικές συνθήκες. Έτσι, με κάποια βεβαιότητα κάποιοι θα βλαστήσουν και το είδος δεν κινδυνεύει με εξαφάνιση.
Η αξιοποίηση ευκαιριακών συνθηκών είναι πολύ σημαντικό στοιχείο όσων φυτικών ειδών χρησιμοποιούν το λήθαργο σπόρων για τέτοιο σκοπό. Οι σπόροι σε αυτό το στάδιο γίνεται να διατηρηθούν για πολλά χρόνια και να βλαστήσουν όταν επικρατήσουν ευνοϊκές συνθήκες. Το πιο αξιοπρόσεκτο παράδειγμα είναι το ότι στις καυτές ερήμους μετά από μια βροχή (ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο) ανθίζουν μια σειρά από φυτά. Αυτά προέρχονται από σπόρους που βρίσκονται χρόνια στην καυτή άμμο, σε κατάσταση ληθάργου. Άλλο παράδειγμα είναι τα φυτά που οι σπόροι τους περιμένουν να συμβεί πυρκαγιά σε κάποια περιοχή για να φυτρώσουν και να καταλάβουν μετά την περιοχή. Η φωτιά, δηλαδή, είναι το ερέθισμα που δίνει στους σπόρους αυτούς το σήμα για να βλαστήσουν. Τρίτο παράδειγμα είναι οι σπόροι φυτικών παρασίτων. Αυτοί παραμένουν σε λήθαργο για πολύ καιρό, εώς ότου ανιχνεύσουν την παρουσία ενός φυτού ξενιστή κάπου κοντά τους.
Τέλος, η χρησιμοποίηση άλλων (ζωικών) οργανισμών για την εδαφική εξάπλωση είναι δυνατότητα που δίνει ο λήθαργος σπόρων. Συγκεκριμένα, υπάρχουν σπόροι ειδών που αναπτύχθηκαν έτσι, ώστε ο λήθαργός τους να διακόπτεται μόνο αν έχουν περάσει από το στομάχι ενός ζώου. Σε μερικά είδη, μάλιστα, ενδέχεται μόνο ένα είδος ή λίγα συγγενικά ζωικά είδη να είναι κατάλληλα για τη διακοπή του ληθάργου. Ειδικά στην περίπτωση που τα πουλιά τρέφονται με φρούτα και διασπέρνουν παράλληλα τους σπόρους τους, η γεωγραφική εξάπλωση μπορεί να είναι ραγδαία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου