Πρόταση για έξοδο από την κρίση: Περιφερειακό νόμισμα

Ο Κρίστιαν Γκέλερι είναι ο εμπνευστής του περιφερειακού νομίσματος Chiemgauer το οποίο εισήγαγε το 2003 στη Βαυαρία και σήμερα είναι ένα από τα πιο γνωστά περιφερειακά νομίσματα της χώρας

"Η" Online 7/3 14:40

Μια πρωτοποριακή πρόταση έρχεται από γερμανούς οικονομολόγους Κρίστιαν Γκέλερι και Τόμας Μάιερ για να αντιμετωπίσουν τα ευρωπαϊκά κράτη την οικονομική κρίση χωρίς έξοδο από το ευρώ. Προτείνουν την παράλλη με το ευρώ εισαγωγή ενός συμπληρωματικού περιφερειακού νομίσματος του Regio που με τα κίνητρα κυκλοφορίας στο εσωτερικό και το φρένο διαρροής προς το εξωτερικό θα μπορούσε να ενισχύσει την τοπική οικονομία, χωρίς έξοδο από το ευρώ.

Ο Κρίστιαν Γκέλερι είναι ο εμπνευστής του περιφερειακού νομίσματος Chiemgauer το οποίο εισήγαγε το 2003 στη Βαυαρία και σήμερα είναι ένα από τα πιο γνωστά περιφερειακά νομίσματα της χώρας.

Τώρα εισηγείται τη δημιουργία ενός νέου παράλληλου νομίσματος του Regio για την Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ιρλανδία άμεσα συνδεδεμένο και ίσο με το ευρώ, που όμως θα λειτουργεί αυξάνοντας τη ρευστότητα της εσωτερικής αγοράς ως χρήμα εξπρες.

Θα καλύπτεται από τις υπάρχουσες καταθέσεις σε ευρώ και τίθεται σε κυκλοφορία από το Κράτος και την Κεντρική Τράπεζα. Στο Regio θα τεθούν κίνητρα κυκλοφορίας και φόρος διαρροής (όπως φόρος για τη διακράτησή του) ώστε να επιταχυνθεί η κυκλοφορία του και να τονωθεί η οικονομία, ενώ το φρένο διαρροής θα αυξάνει το κόστος εξόδου από τη χώρα.

Τα πλεονεκτήματα εισαγωγής του Regio είναι:

-Οι χώρες που το υιοθετούν παραμένουν στο ευρώ

-Παραμένει στην πραγματική οικονομία, αφού δεν έχει χρηματοοικονομικά προϊόντα

-Δεν επενδύεται για χρηματοοικοινομικές αποδόσεις και δεν αποταμιεύεται (γιατί έχει κόστος). Φέρνει μια διαρκή ροή αγαθών και υπηρεσιών και δημιουργεί μια σταθερή ανάπτυξη

-Η επιτάχυνση της κυκλοφορίας του χρήματος και το φρένο εξόδου του από τη χώρα θα λειτουργούσε τονωτικά στην εθνική οικονομία, χωρίς νέα εξωτερικά χρέη και ανάγκη επιχορηγήσεων

-Ενισχύει την αυτονομία και την απευθείας ευθύνη των χωρών που βρίσκονται σε κατάκτηση έκτακτης ανάγκης και μειώνει την εξάρτηση από το εξωτερικό

-Μειώνει τις κρατικές δαπάνες και αυξάνει τα κρατικά έσοδα

-Εξασφαλίζει την καλύτερη δυνατή χρήση του ήδη διαθέσιμου χρήματος, επιτυγχάνεται βελτιστοποίηση της ρευστότητας

-Τα δάνεια σε Regio θα είναι πιο επωφελή από τα δάνεια σε ευρώ

-Ενας διπλασιασμός της ταχύτητας κυκλοφορίας του χρήματος εφόσον βρίσκεται στην πραγματική οικονομία συμβάλλει στο διπλασιασμό του ΑΕΠ.-Ανακόπτει τη ροή του χρήματος προς τη χρηματοοικονομία

-Το φρένο διαρροής (ένας φόρος 10% για κάθε μετατροπή από Regio σε ευρώ) ενδυναμώνει την εσωτερική παραγωγή και τη ζήτηση για εγχώρια προϊόντα. Για τη μετατροπή σε Regio από ευρώ και για την είσοδο κεφαλαίων στη χώρα δεν θα υπάρχει κανένας φόρος.

-Επιτυγχάνεται εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου της σε ύφεση χώρας, και έτσι ενισχύεται η χώρα ώστε να αυξήσει την αυτονομία της και να μπορεί να λειτουργεί χωρίς δανεικά

-Σπάει το φάυλο κύκλο της ύφεσης, δημιουργεί ζήτηση, ρευστότητα, θέσεις εργασίας στην τοπική οικονομία

-Αντιμετωπίζεται το πρόβλημα που δημιούργησε η αποδυνάμωση των μηχανισμών εξισορρόπησης των εμπορικών ισοζυγίων με την εισαγωγή του ευρώ, (εξαλείφοντας με τις διαφορές στα επιτόκια, τη φορολογία, τους μισθούς )

Το φρένο διαρροής

Κλειδί στην επιτυχή εισαγωγή του νέου παράλληλου τοπικού νομίσματος είναι το φρένο διαρροής. Το φρένο διαρροής αποτελεί το κλειδί για να εξισορροπηθούν τα εμπορικά ισοζύγια μεταξύ των κρατών που είναι σε κρίση και των άλλων.

Μόνο με το φρένο διαρροής μπορούν να αποδώσουν οι επιχορηγήσεις ακι η αναπτυξιακή βοήθεια από το εξωτερικό, γιατί έτσι το χρήμα εισρέει και παραμένει στη χώρα. Χωρίς το φρένο διαρροής ξαναφεύγει και πάλι στο εξωτερικό. Αυτό το λάθος έγινε και κατά την ενοποίηση της Γερμανίας: Τα δισεκατομμύρια από την αναπτυξιακή βοήθεια και την κοινωνική πρόνοια αοό τη δυτική Γερμναία διοχετέυτηκαν στην Ανατολική και μέσω της κατανάλωσης επέστρεψαν και πάλι στη Δυτική.

Αν η αγοραστική δύναμη δεν παραμείνει στη σε κρίση χώρα, η αναπτυξιακή βοήθεια είναι σαν βαρέλι δίχως πάτο.

Εμπειρία

Πίσω από αυτή την πρόταση υπάρχουν ποικίλες εμπειρίες συμπληρωματικών νομισμάτων, τα οποία χρησιμοποιούνται παράλληλα με το νόμισμα που εκδίδουν οι κεντρικές τράπεζες. Το μεγαλύτερο παγκοσμίως συμπληρωματικό σύστημα είναι το Οικονομικός Κύκλος WIR στην Ελβετία, στον οποίο συμμετέχουν περίπου 67.500 λογαριασμοί (περίπου 15% των εμπορικών επιχειρήσεων) και έχει ετήσια απόδοση 1,63 δισεκατομμύρια ελβετικά φράγκα (2002).

Υπάρχει επίσης το σύστημα Barter το σύστημα CityCard και πολλά περιφερειακά νομίσματα (regiogeld.de) τα οποία έχουν υιοθετηθεί από ενώσεις ή οικονομικούς οργανισμούς. Η έκδοση ηλεκτρονικού χρήματος ρυθμίζεται μέσα από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η ιδέα για τα κίνητρα ροής έχει προταθεί επίσης και για το χρήμα των κεντρικών τραπεζών. Στην Ελβετία, συζητείται αυτή τη στιγμή, εξαιτίας της υψηλής ζήτησης για το ασφαλές ελβετικό φράγκο, η υιοθέτηση ενός αρνητικού φόρου για τους λογαριασμούς σε φράγκα από το εξωτερικό, ώστε να πέσει η ισοτιμία σε σχέση με το "σκληρό" φράγκο, όπως έχει ήδη συμβεί μια φορά ακόμη στη δεκαετία του 70 .

Υιοθέτηση από το κράτος και νόμιμο μέσο πληρωμής
Το περιφερειακό νόμισμα, το οποίο από εδώ και πέρα ονομάζουμε απλώς Tegio θα καθοριστεί με νόμο και θα εκδοθεί από τις κεντρικές τράπεζες των κρατών ως συμπληρωματικό "νόμιμο μέσο πληρωμής". Η ελληνική και η πορτογαλική κεντρική τράπεζα οργανώνουν την έκδοση συμπληρωματικά, τηρώντας τις δεσμεύσεις που προκύπτουν από τη συμμετοχή τους στην ευρωζώνη. Το κράτος ανταλλάσσει στις κεντρικές τράπεζες το ευρώ σε Regio και το φέρνει σε κυκλοφορία, ώστε με αυτό να πληρώνονται οι μισθοί, οι κοινωνικές δαπάνες και οι υποχρεώσεις σε πιστωτές.

Μέσω των κρατικών δαπανών υπάρχει διαρκής ροή νέων Regio στην οικονομία. Παράλληλα το κράτος δέχεται πληρωμές χρεών και υποχρεώσεων έναντι του δημοσίου σε Regio.

Έτσι κανείς δεν έχει πρόβλημα να ξοδέψει τα Regio που επιστρέφουν στα χέρια του, είναι όμως όλοι ελεύθεροι να επιλέξουν αν θα πληρώνουν σε ευρώ ή Regio . Και οι επιχειρηματίες θα μπορούν να πληρώνουν τους υπαλλήλους και τους εσωτερικούς προμηθευτές τους με Regio . Εδώ αναμένεται ότι ο κόσμος θα προτιμά να ξοδεύει πρώτα τα Regio , και έπειτα να πληρώνει με ευρώ.

Ευρωκάλυψη
Το Regio θα έχει την ίδια αξία με το ευρώ. Οι επιχειρηματίες δεν χρειάζεται να χρησιμοποιούν ταμπελάκια με δύο τιμές, γιατί αυτό θα γινόταν πολύ περίπλοκο και ακριβό. Όλοι οι λογαριασμοί θα εξακολουθήσουν να εκδίδονται σε ευρώ, ακόμη κι όταν μπορούν να πληρωθούν σε Regio . Το Regio είναι ένα συμπληρωματικό παράλληλο νόμισμα του ευρώ, όχι ανεξάρτητο, με ελευθερία ισοτιμίας.
Αυτή η στενή σύνδεση του με το ευρώ θα διασφαλιστεί μέσα από μια κάλυψη σε ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι για όσα Regio εκδίδονται, καταθέτει το κράτος τα αντίστοιχα ευρώ σε έναν λογαριασμό στην κεντρική τράπεζα.

Έτσι θα γνωρίζει καθένας ότι πίσω από το Regio δεν βρίσκεται ένα υπερχρεωμένο, αφερέγγυο κράτος, αλλά ένα σκληρό και πραγματικά ανταλλάξιμο ευρώ, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει η κεντρική Τράπεζα. Έτσι θα δημιουργηθεί η απαραίτητη εμπιστοσύνη για το Regio .
Θεωρητικά θα μπορούσε το κράτος να προχωρήσει στην έκδοση του Regio χωρίς ευρωκάλυψη και να έχει αυτά τα ευρώ προς πραγματική διάθεση. Αλλά εδώ τίθεται το ζήτημα εμπιστοσύνης. Στις αγορές η ύπαρξη του ευρώ στο παρασκήνιο διευκολύνει την οικοδόμηση εμπιστοσύνης. Τι θα έλεγαν για παράδειγμα οι δημόσιοι υπάλληλοι, αν μετά τις μειώσεις στους μισθούς τους, τώρα τους πλήρωναν με ακάλυπτο χρήμα, για το οποίο δεν γνωρίζουν τίποτα, ούτε πόσο θα αξίζει σε μια εβδομάδα, αν προκύψει νέα τρύπα στην οικονομία; Θα μπορούσε επίσης να εγείρει αντιδράσεις και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, επειδή η ακάλυπτη έκδοση του Regio θα οδηγούσε σε άνοδο της ζήτησης για χρήμα, το οποίο βρίσκεται υπό τον έλεγχο της.

Αν για κάθε εκδιδόμενο Regiο τοποθετηθούν τα αντίστοιχα ευρώ ως εγγύηση στις κεντρικές τράπεζες, τότε η ζήτηση χρήματος θα παραμένει η ίδια.

Το Regio ως τρεχούμενο και ρευστό χρήμα

Κάθε κάτοχος ενός λογαριασμού όψεως σε ευρώ διαθέτει έναν συμπληρωματικό λογαριασμό σε Regio με κάρτα, ώστε να μπορεί να πληρώνει μετρητοίς χωρίς προβλήματα. Προκειμένου να επιταχυνθεί η διάδοση του στην αγορά, θα πρέπει οι τράπεζες να προσφέρουν αυτομάτως αυτή την υπηρεσία για κάθε λογαριασμό όψεως ευρώ με ετήσια κίνηση πάνω από κάποιο επίπεδο .

Για τον πελάτη αυτό γίνεται χωρίς χρέωση, καθώς το άνοιγμα και η διατήρηση λογαριασμού χρηματοδοτούνται από τα γενικότερα έσοδα από τα κίνητρα κυκλοφορίας. Το Regio όμως ως χρήμα σε επιταγές δεν επαρκεί, επειδή ο κόσμος είναι συνηθισμένος στα μετρητά. Στην Ελλάδα πληρώνονται για παράδειγμα περισσότερο από 70% των συναλλαγών λιανικού εμπορίου με μετρητά (πηγή ΕΚΤ). Ομοίως εκεί, για πληρωμές άνω των 1500 ευρώ, ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα αποπληρωμής χωρίς μετρητά, ώστε να αποφεύγεται η φοροδιαφυγή.

Γι' αυτό θα πρέπει να εκδώσει η κεντρική τράπεζα χαρτονομίσματα Regio και να τα δώσει στην κυκλοφορία μέσω των τραπεζών. Μακροπρόθεσμα θα μπορεί να λειτουργεί έτσι: Regio να δίνουν μόνο τα ΑΤΜ και ευρώ μόνο τα ταμεία των τραπεζών. Τα κέρματα Regio δεν είναι απαραίτητα.

Τα κέρματα του ευρώ μπορούν να χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τα χαρτονομίσματα Regio στις πληρωμές ή στην επιστροφή χρημάτων. Θεωρητικά θα μπορούν τα Regio να χρησιμοποιούνται και με τις κάρτες. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με το να προγραμματιστεί στο τσιπ μιας κάρτας ένα ποσό, με το οποίο θα γίνονται πληρωμές, χωρίς αυτές να προστίθενται στον τρεχούμενο λογαριασμό.

Κίνητρα κυκλοφορίας για τις επιταγές- κανένα κίνητρο κυκλοφορίας στους λογαριασμούς καταθέσεων

Για όλους τους κατόχους τρεχούμενων λογαριασμών σε Regio θα αυξηθεί το κίνητρο κυκλοφορίας μεταξύ 4-12% το χρόνο. Το ύψος θα αποφασιστεί από την κεντρική τράπεζα σε συνάρτηση με τη νομισματική της πολιτική. Κατά την εισαγωγή τους τα κίνητρα κυκλοφορίας δεν πρέπει να είναι ιδιαίτερα υψηλά, ώστε να μην παρατηρηθεί στασιμότητα στις δαπάνες, όπως συμβαίνει πχ στην περίπτωση του υπερπληθωρισμού.

Θα πρέπει όμως να είναι από την αρχή επαρκώς υψηλά, ώστε σε οικονομικά αβέβαιους καιρούς να ευνοούν τις δαπάνες. Γι' αυτό προτείνουμε καταρχήν να οριστεί το κίνητρο ροής στο 8% το χρόνο. Με αυτή την αξία και το έχει δημιουργήσει μια πολύ καλή εμπειρία. Όταν σταθεροποιηθεί η οικονομία, θα μπορεί και πάλι να μειωθεί.

Μαζί με τον τρεχούμενο λογαριασμό οι τράπεζες προσφέρουν και το λογαριασμό καταθέσεων σε Regio. Οι καταθέσεις για διάστημα ενός χρόνου δεν υπόκεινται σε κανένα κίνητρο κυκλοφορίας. Είναι λοιπόν δυνατή η αποταμίευση και η διατήρηση της αξίας σε Regio και αυτή μάλιστα επιβραβεύεται. Καθένας μπορεί να προστατεύσει τα χρήματα του από το κίνητρο κυκλοφορίας, όταν πρόκειται για μεσοπρόθεσμες καταθέσεις. Αυτά τα χρήματα μπορούν να τα προσφέρουν οι τράπεζες με τη μορφή δανείων με ευνοϊκούς όρους σε άλλους πελάτες.
Το κίνητρο κυκλοφορίας θα υπολογίζεται από τις τράπεζες και θα προστίθεται κάθε μήνα, όπως ακριβώς γινόταν μέχρι σήμερα με τους τόκους καταθέσεων. Αυτό μπορεί να γίνει με μια απλή αναπροσαρμογή του λογισμικού των τραπεζών, αντικαθιστώντας το συν για κάθε θετικό τόκο με έναν πλην για κάθε αρνητικό. Έτσι θα υπολογίζεται το κίνητρο κυκλοφορίας σε καθημερινή βάση και ο υπολογισμός θα εμφανίζεται αυτομάτως στους μηνιαίους ισολογισμούς των τραπεζών. Οι τράπεζες θα προωθούν τις αποδείξεις στο κράτος, αφού πρώτα αφαιρέσουν τα δικά τους έξοδα συντήρησης λογαριασμού. Και οι τράπεζες υπόκεινται στα κίνητρα κυκλοφορίας για τους δικούς τους λογαριασμούς, ώστε κι εκεί να υπάρχουν κίνητρα να διατηρείται η ροή του Regio.

Κίνητρο κυκλοφορίας για τα χαρτονομίσματα
Για τα χαρτονομίσματα προτείνεται μια τεχνική με μάρκες, όπως ισύχει στο Chiemgauer. Κάθε τρίμηνο προστίθεται μια μάρκα ονομαστικής αξίας 2%, ενώ το χαρτονόμισμα διατηρεί την πλήρη αξία του. Η αναπροσαρμογή γίνεται τέσσερις μέρες το χρόνο: 1η Ιανουαρίου, 1η Απριλίου, 1η Ιουλίου και 1η Οκτωβρίου. Για μια περίοδο κυκλοφορίας δύο χρόνων τα χαρτονομίσματα έχουν οκτώ μάρκες αναπροσαρμογής. Η πρώτη είναι ήδη τυπωμένη από την ημέρα της έκδοσης. Το κίνητρο κυκλοφορίας καθιστά τη συγκέντρωση μετρητών μη ελκυστική και δεν ευνοεί επίσης ούτε τη συγκέντρωση μαύρου χρήματος. Όλοι οι χρήστες χρήματος θα προσπαθούν να το προωθήσουν όσο το δυνατό πιο γρήγορα. Δεν θα υπάρχει πλέον κανένα κίνητρο για συναλλαγές με μετρητά, θα μπορούσαν όμως αυτά να χρησιμοποιούνται ως μέσο για αγορές και παροχές.

Μαρίνα Πρωτονοταρίου