Οι Ελληνες βιολόγοι που ανακάλυψαν το... μυστικό της νεότητας

ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΜΕΛΕΤΗ

Γράφει: Βάσω Μιχοπούλου

Πώς θα σας φαινόταν αν σας έλεγε κάποιος πως μπορείτε μέσω ενός εξατομικευμένου επιστημονικού πρωτοκόλλου βασισμένου σε συγκεκριμένους βιολογικούς δείκτες  και σε καθημερινές συνήθειες που πρέπει να υιοθετηθούν, να διατηρήσετε τη νεότητά σας ή αλλιώς να επιβραδύνετε τη γήρανση των κυττάρων σας; Επιπλέον, πώς θα σας ακουγόταν ότι αυτό μπορείτε να το πετύχετε πολύ απλά με μια επίσκεψη  σε ένα spa ή σε ένα κέντρο ευεξίας (detox center), ή οποία θα επαναλαμβάνεται κάθε τρίμηνο ή εξάμηνο;

Προφανώς θα το βρίσκατε ουτοπικό, ή θα το θεωρούσατε ως ένα υποθετικό σενάριο για την ελληνική πραγματικότητα, αλλά δεν είναι καθόλου, αφού έλληνες επιστήμονες έχουν βρει την άκρη του νήματος σε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Βιολογίας, αυτό της μακροβιότητας των ανθρώπινων κυττάρων. Η ομάδα “Μοριακής και Κυτταρικής Γήρανσης” του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) εδώ και χρόνια ενεργοποιείται στη μελέτη γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων οι οποίοι ενέχονται στη γήρανση και στη μακροβιότητα στον άνθρωπο.

Χρησιμοποιώντας μεθόδους λειτουργικής γονιδιωματικής και συστημικής βιολογίας, η ερευνητική ομάδα και έχει φτάσει σε σημαντικές ανακαλύψεις, που δεν είναι πλέον θεωρητικές, αλλά, απτές και άμεσα εφαρμόσιμες: "Με δεδομένο ό, τι, αφενός η γήρανση είναι μια πολυπαραγοντική διαδικασία και αφετέρου ο κάθε άνθρωπος γερνάει με το δικό του ρυθμό, σκεφτήκαμε να εφαρμόσουμε εξατομικευμένα πρωτόκολλα αντιμετώπισής της,  δηλ. να μελετήσουμε τη διαδικασία σε ατομικό επίπεδο.

Πρόκειται για μια μελέτη που ξεκίνησε πιλοτικά την τελευταία πενταετία, βάσει της οποίας, μέσω μιας απλής αιμοληψίας, μελετάμε κομβικούς δείκτες βιολογικής γήρανσης και κατόπιν επιχειρούμε να «βελτιώσουμε» την βιολογική ηλικία των κυττάρων των συμμετεχόντων. Η μελέτη περιλαμβάνει έναν επανέλεγχο ανά τρίμηνο ή εξάμηνο, ο οποίος μπορεί να πραγματοποιείται δια βίου. Μέχρι τώρα έχουν μελετηθεί βιοδείκτες σε ένα δείγμα 100-150 ατόμων όλων των ηλικιών και τα αποτελέσματα είναι πολύ ενθαρρυντικά. Αν υποθέσουμε ότι τα άτομα ακολουθούν τις οδηγίες μας κατά γράμμα, έχουμε διαπιστώσει επιβράδυνση ή ακόμη και αναστροφή της ενηλικίωσης των κυττάρων", εξηγεί ο Δρ.  Ευστάθιος Γκόνος, Δ/ντής Ερευνών/ΙΒΦΧΒ του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών.

Οι δείκτες

Με αυτήν την ειδική εξέταση αίματος οι επιστήμονες, όχι μόνο μετρούν τους δείκτες γήρανσης, αλλά προσπαθούν να δουν και πώς ο τρόπος ζωής επιταχύνει το βιολογικό μας ρολόι, με στόχο να διορθώσουν, έως ένα βαθμό τις βλάβες στον οργανισμό μας. Ένας βασικός βιοδείκτης είναι τα τελομερή, αυτό το «το τείχος προστασίας» που σχηματίζεται στα άκρα των χρωμοσωμάτων και λειτουργεί με τρόπο ανάλογο με τις  πλαστικές άκρες που εμποδίζουν τα κορδόνια των παπουτσιών να ξεφτίσουν. Τα τελομερή, για τα οποία έχει προηγηθεί μεγάλη επιστημονική συζήτηση, είναι ο μηχανισμός που ρυθμίζει τη σταδιακή γήρανση των κυττάρων μας και  (επειδή βρίσκονται στην άκρη των χρωμοσωμάτων ονομάζονται τελομερή από τις λέξεις τέλος-και -μέρος). Αποτελούνται από επαναλαμβανόμενο μη γονιδιακό γενετικό υλικό και καλύπτονται από πρωτεΐνες.

Ο ρόλος τους είναι η προστασία της ακεραιότητας του μορίου του DNA. Σε κάθε κυτταρική διαίρεση τα τελομερή μικραίνουν με αποτέλεσμα κάποια στιγμή το κύτταρο να χάσει τη δυνατότητα να πολλαπλασιάζεται. Όσο πιο μικρό είναι το μήκος του τελομερούς, τόσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία του κυττάρου. Εξίσου υπεύθυνο για την κυτταρική γήρανση είναι και το πρωτεάσωμα, ένας βασικός πρωτεολυτικός μηχανισμός του κυττάρου που βοηθά στη διαδικασία αποδόμησης και απομάκρυνσης των κατεστραμμένων πρωτεϊνών από τα κύτταρά μας. Με τη γήρανση έχουμε συσσώρευση κατεστραμμένων πρωτεϊνών, οι οποίες αδυνατούν να απομακρυνθούν γιατί απλά το πρωτεάσωμα δεν λειτουργεί.

Αντιγήρανση με σύμμαχο τη φύση και την καινοτομία

Στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, παράλληλα με τη μελέτη των παραπάνω κομβικών βιοδεικτών, έχουν ταυτοποιηθεί  και μηχανισμοί διατήρησης της λειτουργίας τους, δηλ. διατήρησης του μήκους των τελομερών και της αποικοδομητικής ικανότητας του πρωτεασώματος. Αν, για παράδειγμα, υπολειτουργεί το πρωτεάσωμα, τότε μπορεί κάλλιστα με την απλή  χορήγηση ενός φυσικού προϊόντος, που θα παίξει το ρόλο του ενεργοποιητή, να επιτευχθεί η ενεργοποίηση του. Την ίδια στιγμή έχουν βρεθεί και φυτικά συστατικά που επιβεβαιωμένα μακραίνουν το μήκος των τελομερών. Αυτά τα  φυσικά συστατικά (που στην ουσία είναι καινοτόμα και αντιγηραντικά), μπορεί να χορηγηθούν με τη μορφή ενός συμπληρώματος διατροφής ή ενός καλλυντικού.

"Εμείς έχουμε ψάξει για ουσίες, φυσικά προϊόντα, τα οποία μιμούνται τη γενετική ενεργοποίηση του πρωτεασώματος και έχουμε καταλήξει σε αρκετά που το  ενεργοποιούν και καθυστερούν την κυτταρική γήρανση. Για παράδειγμα, τέτοιες ουσίες-ενεργοποιητές του πρωτεασώματος υπάρχουν στη γλυκύρριζα και στον κισσό. Στην ελιά επίσης, υπάρχει  η ουσία oleuropein (ολευρωπεΐνη) που αποδεδειγμένα έχει αντιγηραντική δράση. Μέχρι τώρα έχουμε μελετήσει περίπου 40 διαφορετικά φυτά και εκχυλίσματα, έχουμε υποβάλει ένα παγκόσμιο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας και κατά καιρούς, έχουμε μεταφέρει ως ΕΙΕ, τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και αξιοποίησης σε γνωστή εταιρία καλλυντικών", συμπληρώνει ο δρ. Γκόνος.

Αυτή τη στιγμή παρόμοια μεθοδολογία βρίσκει πρόσφορο έδαφος παγκοσμίως σε διάφορα κέντρα ευεξίας  και σε spa, με τη μορφή μιας πρακτικής αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων και μιας  ευρείας αντι-ελίτ εφαρμογής της επιστημονικής έρευνας. Άνθρωποι όλων των ηλικιών και των κοινωνικών τάξεων επισκέπτονται συχνά κέντρα που ασχολούνται με την κυτταρική γήρανση σε σχέση με τους βιοδείκτες  σε όλο τον κόσμο (και όχι μόνο στην Ελβετία ή Γαλλία όπως είχε καθιερωθεί μέχρι τώρα), προκειμένου να φροντίσουν την υγεία τους προς την κατεύθυνση της διατήρησης της νεότητας, βάσει εξατομικευμένων πρωτοκόλλων.

Σε μια χώρα με οικονομική κρίση, όπως η Ελλάδα, όπου ταυτόχρονα δεν υπάρχει κουλτούρα για την αξιοποίηση της έρευνας, ούτε από την πλευρά των ερευνητικών κέντρων, ούτε από την πλευρά των επιχειρήσεων, ίσως η φροντίδα της υγείας μας και η επιδίωξη της μακροβιότητας των κυττάρων μας, να αποτελεί μια καινοτόμα ιδέα για δραστηριοποίηση στο κλάδο των τουριστικών υπηρεσιών.

Γιατί ποιος δεν θα ήθελε να κάνει τις διακοπές του σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο σε κάποιον από τους μαγευτικούς ελληνικούς τουριστικούς προορισμούς και να  φύγει ξεκούραστος, ανανεωμένος και…νεότερος;

Μήπως τελικά, αν η Επιστήμη ενώσει τις δυνάμεις με την επιχειρηματικότητα, η ερώτηση "…μπορώ να ξανανιώσω με ένα spa;" δεν παραμείνει αναπάντητη, αλλά γίνει ένας εφικτός στόχος που θα αποφέρει κέρδος και φήμη;

http://www.imerisia.gr/