Μεταβολισμός των οστών

Ο μεταβολισμός των οστών εξαρτάται από τροφικούς, ορμονικούς και μηχανι-
κούς παράγοντες.

• Τροφικοί παράγοντες
Είναι απαραίτητοι για τη σύνθεση του οργανικού υποστρώματος (λευκώματα, βι-
ταμίνες Α-αυξήσεως και C-επιδρά στη ζωτικότητα των οστεοβλαστών) και την οστε-
οποίησή του (Ca, P και βιταμίνη D). Η βιταμίνη D θεωρείται σήμερα ουσία που δρα
ορμονικά. Dιευκολύνει την απορρόφηση του Ca από τα νεφρά και συμμετέχει στη
φυσιολογική του εναπόθεση πάνω στο συζευκτικό χόνδρο και το οστεοειδές. Σε έλ-
λειψη της παρουσιάζεται η παθολογική κατάσταση που ονομάζεται ραχιτισμός.

• Ορμονικοί παράγοντες
Στους ορμονικούς παράγοντες περιλαμβάνονται: η αυξητική ορμόνη, η παραθορ-
μόνη, η καλσιτονίνη, οι ορμόνες των γεννητικών αδένων (ανδρογόνα, οιστρογόνα),
τα γλυκοκορτικοειδή και η θυροξίνη.
Η αυξητική ορμόνη δρα πάνω στα χονδροκύτταρα του συζευκτικού χόνδρου και
συντελεί στην αύξηση σε μήκος των οστών με τη συνεργασία της θυροξίνης, ενώ οι
γεννητικές ορμόνες αναστέλλουν την αύξηση και προκαλούν σύγκλειση του συζευ-
κτικού χόνδρου.

Η δράση της παραθορμόνης συνίσταται στη διατήρηση του Ca και P του αίματος
σε σταθερά επίπεδα. Αυτό γίνεται κυρίως με απελευθέρωση Ca από τα οστά και κατά
δεύτερο λόγο με αύξηση της απορρόφησης του από το έντερο και της επαναπορρό-
φησης του από τα νεφρικά σωληνάρια. Ερέθισμα για την έκκριση της παραθορμόνης
αποτελεί η ελάττωση του Ca του αίματος. Στα οστά η παραθορμόνη ενεργοποιεί τους
οστεοκλάστες και τα οστεοκύτταρα, πράγμα που οδηγεί σε οστεόλυση. Η οστεόλυση
που γίνεται με τη βοήθεια των οστεοκυττάρων (περιοστεοκυτταρική οστεόλυση), πα-
ρουσιάζεται, όπως διαπιστώθηκε πρόσφατα και σε μια ελάχιστη αύξηση της παρα-
θορμόνης στο αίμα, πριν ακόμα ενεργοποιηθούν οι οστεοκλάστες (mini remodeling).
Η καλσιτονίνη είναι ορμόνη που εκκρίνεται από ορισμένα κύτταρα του θυρεοει-
δούς (κύτταρα C) σε περίπτωση που αυξάνεται το Ca του αίματος και αναστέλλοντας
την οστεόλυση επαναφέρει το Ca στα φυσιολογικά επίπεδα. Dρα ανταγωνιστικά προς
την παραθορμόνη μαζί με την οποία ρυθμίζει την ομοιόσταση του ασβεστίου.
Τα γλυκοκορτικοειδή αναστέλλουν την αύξηση σε μήκος των οστών σε νεαρά
άτομα, ενώ σε ενήλικες προκαλούν οστεοπόρωση (αναστολή σύνθεσης λευκωμάτων,
κακή απορρόφηση του Ca από το έντερο εξαιτίας ανταγωνιστικής δράσης προς τη
βιταμίνη D).
Η βιταμίνη D διευκολύνει την απορρόφηση του Ca από το έντερο, αναστέλλει την
αποβολή του Ca από τα νεφρά και είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική εναπόθεσή
του πάνω στο συζευκτικό χόνδρο και το οστεοειδές. Η βιταμίνη D, που λαμβάνεται
με την τροφή, ενεργοποιείται καθώς περνά μέσα από το ήπαρ και τα νεφρά.
Χωρίς να σχετίζεται με ορμονικούς παράγοντες είναι καλό σε αυτό το σημείο να
γίνει αναφορά και για το ένζυμο φωσφατάση. Η αλκαλική φωσφατάση είναι ένζυμο
που βρίσκεται στα οστά. Χρησιμεύει για την καθήλωση του ασβεστίου και του φω-
σφόρου σ’ αυτά. Έχει την ιδιότητα να ελευθερώνει PO3
4 από οργανικές φωσφορούχες ενώσεις. Αυτό γίνεται κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να υπάρχει στα οστά η ενδεδειγμένη αναλογία μεταξύ PO3 4 και Ca.

• Μηχανικοί παράγοντες
Οι μηχανικοί παράγοντες(συνολκή μυών-κίνηση-βαρύτητα) είναι απαραίτητοι για
τη μεταβολή του ανώριμου οστίτη ιστού σε ώριμο, που γίνεται με προσανατολισμό
των οστικών πεταλίων και δοκίδων, καθώς και για τη διατήρηση των αλάτων στα ο-
στά(αντίθετα σε περίπτωση ακινητοποίησης έχουμε αφαλάτωση). Επίσης επηρεάζουν
το σχήμα των οστών, ιδιαίτερα στη βρεφική ηλικία.